Budapeşte’nin İlk Köprüsü: Széchenyi Zincir Köprü

Széchenyi Zincir Köprü, Macaristan'ın başkenti Budapeşte'nin batı ve doğu yakası olan Buda ile Peşte arasında Tuna Nehri boyunca uzanan bir köprüdür. İngiliz mühendis William Tierney Clark tarafından tasarlanan ve İskoç mühendis Adam Clark tarafından inşa edilen bu köprü, Macaristan'da Tuna Nehri üzerindeki ilk kalıcı köprüdür. Köprünün açılışı 20 Kasım 1849 tarihinde yapıldı. Köprünün Peşte tarafındaki ayağı, Gresham Sarayı ve Macar Bilimler Akademisi'nin bitişiğindeki Széchenyi (eski adıyla Roosevelt) Meydanı'na, Buda tarafındaki ayağı da Adam Clark Meydanı'na uzanır.

Széchenyi Zincir Köprü

Zincir Köprü, yapımının önemli bir destekçisi olan “En Büyük Macar” olarak nitelendirilen István Széchenyi'nin soyadını taşıyor. Halk arasında ise "Zincir Köprü" olarak biliniyor. Yapıldığı dönemde, modern dünyanın mühendislik harikalarından biri olarak kabul ediliyordu. Széchenyi Zincir Köprü, ABD'nin New York şehrinde bulunan Brooklyn Köprüsü gibi ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamında muazzam bir öneme sahip oldu. Köprü İlerlemenin, ulusal uyanışın ve Doğu ile Batı arasındaki bağlantının sembolü haline geldi.

István Széchenyi

Köprü'nün Tarihi

Köprü, Kont István Széchenyi'nin girişimini takiben 1839 yılında İngiliz mühendis William Tierney Clark tarafından tasarlandı, İskoç mühendis Adam Clark tarafından inşa edildi. Bu iki mühendisin soyadları aynı olmasına rağmen aralarından herhangi bir akrabalık bağı yoktur.

William Tierney Clark

Adam Clark

Zincir Köprü, William Tierney Clark'ın daha önce tasarladığı Marlow Köprüsü'nün daha büyük ölçekli bir versiyonudur. Zincir Köprü, Marlow'daki Thames nehri boyunca, bölümler halinde tasarlandı ve nihai inşaat için Birleşik Krallık'tan Macaristan'a nakledildi. Köprünün finansmanı, kentte mali ve arazi çıkarları olan ve köprünün Buda tarafındaki güneybatı temelinin tabanında da adı geçen Yunan tüccar Georgios Sinas tarafından sağlandı. İnşaatı yaklaşık 10 yıl sürdü. Köprü, 1848 Macar Devrimi'nden sonra 20 Kasım 1849 tarihinde açıldı ve Macar başkentindeki ilk kalıcı köprü oldu. O zamanlar, 202 metrelik merkez açıklığıyla dünyanın en büyük köprülerinden biriydi. Köprünün her bir ayağındaki aslanlar, heykeltıraş János Marschalkó tarafından yapılmış ve 1852 yılında yerlerine yerleştirilmiştir. Bu aslanlar tasarım olarak Londra’daki Trafalgar Meydanı'nın bronz aslanlarına benzerler. Köprünün bugünkü adı 1899 yılında verildi. Köprünün dökme demir yapısı 1914 yılında güncellendi ve güçlendirildi.

Zincir Köprü'yü yenileme çalışmaları - 1914

Zincir Köprü, II. Dünya Savaşı'nda, Budapeşte Kuşatması sırasında 18 Ocak 1945 tarihinde geri çekilen Almanlar tarafından havaya uçuruldu ve geriye sadece kuleleri kaldı.

II. Dünya Savaşı sırasında Zincir Köprü 

II. Dünya Savaşı sonrasında yeniden inşa edildi ve köprünün 100. yılına istinaden 20 Kasım 1949 tarihinde yeniden açıldı. Köprünün her iki yanındaki yazıt, köprünün inşaatını yapan ismi olan mühendis Adam Clark’a aittir. Köprünün Peşte tarafındaki ayağındaki anı levhasında ise şunlar yazıyor: "William Tierney Clark tarafından tasarlanan ve halen kullanımda olan iki köprüyü anmak için: Budapeşte'de Tuna Nehri üzerindeki Széchenyi Zincir Köprü ve İngiltere, Marlow'daki Thames üzerindeki asma köprü"

Zincir Köprü'nün Peşte tarafındaki Anı Plaketi