Tüm Türkiye'yi yasa boğan 17 Ağustos 1999 depreminin ardından dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen kurtarma ekipleri, Türk ekiplerle birlikte olağanüstü bir çabayla zamana karşı yarışa girmişlerdi. Bu ekiplerden biri de Macaristan’ın Miskolc şehrinden gelen Spider Arama-Kurtarma Ekibiydi. İzmit’e geldikleri ilk gün bir binanın enkazından 4 kişiyi canlı olarak çıkartmışlardı. Daha sonra şehrin farklı bir noktasına, Mehmet Ali Paşa Mahallesi’nde yıkılan 6 katlı bir binanın enkazına gittiler. Depremin üzerinden neredeyse 4 güne yakın bir süre geçmişti. Umutlar yavaş yavaş tükeniyordu. Macar kurtarma Ekibi ve Mancs enkaz alanında hemen arama yapmaya başladı. Enkazda küçük bir boşluk vardı. Mancs bu boşluktan içeri girdi ve hemen hayatını kaybetmiş birini tespit etti. Bunu olduğu yere yatarak işaret ediyordu. Aynı yerde, aradan bir iki dakika geçmeden Mancs bu sefer yaşayan birinin kokusunu aldı ve kuyruğunu hızlı bir şekilde sallamaya başladı. Ardından yüksek sesle havlamaya başladı. Hemen ön ayaklarıyla orayı kazmaya başladı. O kadar şiddetli kazıyordu ki enkazdan çıkıntı yapan demir bir çubuk Mancs’ı sağ ön bacağından yaralamıştı. Küçük Hatıra ölen büyükannesinin yanında kaldığı için diğer arama kurtarma köpekleri kokusuna ulaşamamıştı. Mancs ise 3 yaşındaki Hatıra Kaplan’ın yaşadığını ve yerini tam olarak tespit edebilmişti. Macar kurtarma ekibi, kalabalıktan sessizlik istedi. Enkaz altından bir ağlama sesi duyuldu. Küçük Hatıra gerçekten de hayattaydı.
 |
| Mancs'ın Miskolc'teki heykeli |
Titizlikle yürütülen 3 saatlik bir çalışma sonunda Hatıra Kaplan enkaz altından çıkarıldı. Umutların tükendiği ve enkazın kaldırılması için gelen iş makinalarının bulunduğu bir ortamda depremden 82 saat sonra bir mucize yaşanmış ve enkaz altından canlı biri kurtarılmıştı. Türk televizyonları Macar kurtarma Ekibi'nden ve kahraman köpek Mancs’tan bahsediyordu.
 |
| Mancs İzmit depreminde yaralandı. |
Depremden yaklaşık 2 ay sonra Ekim 1999’da Hatıra Kaplan ve ailesi Macaristan’a gittiler. Hatıra, olağanüstü çabalarla kendisini enkaz altından kurtaran Macar Arama-Kurtarma Ekibi’ne ve tabi ki Mancs’a bir teşekkür ziyaretinde bulundu.
 |
| Hatıra Kaplan, Ekim 1999'da Macaristan'da... |
Depremin 1. yıldönümünde İzmit’in Köseköy beldesindeki prefabrik konutlarda buluştular. Mancs’ın Hatıra'sı büyümüş, sevimli bir kız çocuğu olmuştu. Mancs’tan ağzındaki buketi usulca çocuğun önüne koyması beklenirken, Hatıra Kaplan'ın sesini duyar duymaz fırlattı attı. Sevinçten çılgına dönmüş bir halde Hatıra’sına koşuyordu. Kavuşma anında kuyruğunu sallıyor, yalıyor ve neşeyle havlıyordu. Bu, onların son buluşması oldu.
 |
| Depremin 1. Yıl Dönümü'nde Mancs ve Hatıra |
Macarların Heykeli Dikilen Kahraman Köpeği: Mancs. "Manç" diye okunur ve Türkçe'de "Pati" anlamına gelmektedir. Mancs 1994 yılında Macaristan’ın Miskolc şehrinde dünyaya geldi. László Lehóczki ve Mancs’ın tanışma hikayeleri ise oldukça ilginç. Lehóczki tesadüfen bir gün arkadaşını ziyarete gidiyor ve orada yavru Mancs’la karşılaşıyor. Küçük Mancs kelimenin tam anlamıyla Lehóczki’nin dikkatini çekmeyi başarıyor. Onu sahipleniyor ve patisiyle her şeyi yapması ve sürekli ayaklarının etrafında gezinmesinden dolayı ona Mancs (Pati) ismini veriyor.
 |
| Mancs ve sahibi László Lehóczki |
Mancs, 6 aylık olduğunda arka ayaklarından birini doğru dürüst kullanamıyordu. Veteriner, Mancs’ın kemiklerinin düzgün gelişmemiş olduğunu, kafa yapısında da şekil bozuklukları olduğunu tespit etti. László Lehóczki ise Mancs'ın çok iyi bir arama kurtarma köpeği olacağını hissetti. Bu doğrultuda eğitim verildi ve 1996 yılından itibaren Miskolc Spider Arama-Kurtarma Ekibi'nin bir üyesi oldu.
 |
| Mancs ve sahibi László Lehóczki |
Mancs'ın özel yeteneği, deprem enkazının altında sıkışıp kalmış depremzedeleri bulmak ve üyesi olduğu arama kurtarma ekibine haber vermekti. Mancs o kadar yetenekliydi ki sadece deprem enkazının altında kalan insanların yerini bulmakla kalmıyor, onların hayatta olup olmadığını da haber verebiliyordu. Hayatını kaybetmiş bir insanı hissettiğinde yere uzanıyordu, enkazın altında canlı bir insan hissettiğinde ise ayağa kalkıyor, kuyruğunu sallıyor ve havlıyordu. Mancs'ın sonradan keşfedilen diğer bir önemli yeteneği ise su altındaki cesetlerin yerini tespit edebilmesiydi. Hem karada hem de suda insanların yerini tespit edebilen eşsiz bir köpekti Mancs. Bu özellikleriyle, Avrupa kıtasındaki sayılı arama-kurtarma köpeğinden biriydi.
 |
| Mancs, su altındaki cesetlerin yerini tespit edebiliyordu. |
1998 yılında Mancs ve László Lehóczki, İtalya'nın Sarno kentindeki sel felaketinden sonra arama-kurtarma faaliyeti yürütmek üzere bölgeye ulaştılar. Afet bölgesinde Mancs verilen komutlara uymuyor, keşif yapmıyordu. Bir kurtarma görevinde ilk defa sahibi László'yu dinlemiyordu. Mancs, verilen talimatları yerine getirmek yerine başını sallıyor ve havlıyordu. Sanki birazdan olacakları hissetmiş gibiydi. Mancs, sahibi László'yu havlamalarıyla uzağa çekti. Aniden büyük bir patlama oldu. Sel felaketinde gaz boruları delinmiş ve çamurun altında oluşan gaz kabarcıkları elektrikli kesici aletlerin kıvılcımları ile birden tutuşmuştu. Mancs sahibinin hayatını bilerek kurtarmıştı. Eğer Mancs o gün itaat etseydi, o zaman ikisi de hayatta olmayabilirdi.
 |
| 1998 - İtalya'daki sel felaketi |
18 Aralık 2004 tarihinde Miskolc şehir merkezinde, Szinva deresi ve yeni meydanın yakınında Mancs hayatta iken bir heykeli dikildi. Mancs, kıymeti hayattayken bilinenlerdendi. Heykeli, heykeltıraş Borbála Szanyi tarafından yapıldı. Mancs o gün heykeliyle birlikte poz vermeyi de ihmal etmemişti. Heykelinin altında bulunan taşta işe şu cümleler yazmaktadır: "Mancs. Miskolc'luların ünlü hayat kurtaran köpeği. 1996'dan beri "Spider Kurtarma Ekibi" üyesi. Dünya'nın çeşitli ülkelerinde 100'den fazla insanın hayatını kurtardı."
 |
| 18 Aralık 2004 - Mancs heykeliyle poz veriyor. |
Mancs, heykelinin dikilmesinden yaklaşık 2 yıl sonra, 22 Ekim 2006 tarihinde ardında onlarca kahramanlık hikayesi bırakarak 12 yaşında zatürreden öldü. Sahibi László Lehóczki sadece köpeğini değil bir meslektaşını ve aile üyesini kaybetmişti.
Spider Kurtarma Ekibi, 20 yıllık özverili çalışmaları nedeniyle 2015 yılında Avrupa Vatandaşlık Ödülü'nü aldı. 1999 yılında Mancs'ın kurtardığı kız Hatıra Kaplan, törene onur konuğu olarak katıldı ve Miskolc'taki Mancs heykelini ziyaret etti.
 |
| Hatıra Kaplan Mancs'ın heykelini ziyaret ediyor. |
Mancs'ın bir de filmi var. Film 2013 yılında çekildi ve biraz gecikmeli olarak 2015 yılında vizyona girdi. Gerçek hayat ve animasyon'un birbiriyle iç içe geçtiği film Macarların kahraman köpeği Mancs'ın hayatını anlatıyor.
 |
| Mancs filmi |
Bugün Macaristan'da çoğu köpeğe Mancs ismi veriliyor. Macarlar, heykelini diktikleri kahraman köpekleri Mancs'ın hatırasını böyle yaşatmaya devam ediyor.
 |
| Macarlar Mancs'ı anıyorlar... |
Mancs’ın ‘aziz’ hatırasına saygıyla…
Hungarolog Onur Şahin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder