Nobel Ödüllü Macarlar: Albert Szent-Györgyi

Yaşadığımız şu zor zamanlarda, dengeli beslenmenin, zinde kalmanın ve sağlıklı yaşam tarzının kilit unsurlar olduğu her zamankinden daha önemli bir hale geldi. Vitaminlerin sağlığımızdaki önemi uzun zamandır biliniyor. Macar bilim adamı Albert Szent-Györgyi, 1930’lu yıllarda C vitamini olarak da bilinen kimyasal askorbik asidi keşfetti. Bu keşfi ona Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandırdı ve modern beslenmenin temelleri de bu dönemde atıldı.

Albert Szent-Györgyi

Üç kuşak bilim adamlarından oluşan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Szent-Györgyi, doğal olarak erken yaşlardan itibaren bilimle ilgileniyordu. Budapeşte Üniversitesi'ne kaydoldu (bugün Eötvös Lóránd Bilim Üniversitesi veya ELTE olarak adlandırılıyor), ancak çalışmaları I. Dünya Savaşı sırasında kesildi. Hayatı boyunca savaş karşıtı olan Szent-Györgyi, savaştan kaçmak için kendi kolunu vurdu ve tıbbi diploma aldığı üniversiteye geri döndü.

1920'lerde, bitkilerde hücre solunumu ve enerji üretimi ile ilgilenmeye başladı ve bitkilerde büyümeyi ve normal işleyişi kesintiye uğratan veya engelleyen “esmerleşme” süreçlerini araştırdı.
Narenciye bitkileri üzerinde bir dizi deney yaparken, esmerleşmenin oksidasyonda aktif bir bitki enzimi olan peroksidaz ile indüklenebileceğini buldu. Szent-Györgyi daha sonra peroksidaza narenciye suyu eklenerek esmerleşmeyi geciktirebildi. Daha sonra narenciye suyunda aktif olduğuna inandığı koruyucu heksuronik asit ajanını izole etti. 1930'da Szent-Györgyi, Szeged Üniversitesi'nde tıbbi kimya profesörü olarak kabul edildi ve daha sonra askorbik asit olarak yeniden adlandırdığı heksuronik asit ile araştırmasına devam etti.

Albert Szent-Györgyi

Portakal suyu ve limon suyunda yüksek düzeyde askorbik asit olmasına rağmen, damıtmayı son derece zorlaştıran şeker de içeriyordu. Szent-Györgyi, bölgede çok ünlü olan kırmızı biberleri (paprika) yaratıcı bir şekilde kullanarak sorunu çözdü. Szeged dünyanın kırmızı biber (paprika) başkentidir. O kadar ünlüdür ki bu biber her restoranda tuzluk ve bu paprika biberlikleri her zaman yan yana bulunur. Bir gece Szent-Györgyi aklına bir şey geldi., eşi ona akşam yemeği için taze kırmızı biber verdi. Otobiyografisinde yazdığı gibi, “Onu yemek gibi hissetmedim, bu yüzden bir çıkış yolu düşündüm. Aniden farkettim ki hiç test etmediğim tek bitki paprikaydı. Laboratuvara götürdüm ve gece yarısına kadar bunun C vitamini ile dolu bir hazine sandığı olduğunu biliyordum.”

Askorbik asitin keşfinden dört yıl sonra Szent-Györgyi çalışmaları için 1937 yılında Nobel Ödülü'nü aldı. 1947 yılında Szent-Györgyi, Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı ve Massachusetts Woods Hole'daki Kas Araştırmaları Enstitüsü'nün direktörlüğünü üstlendi. 22 Ekim 1986 tarihinde öldü.