Prof. Dr. László Rásonyi

Prof. Dr. László Rásonyi

Eski Türk kavimlerinin tarihi ve Türk-Macar ilişkileri konusundaki çalışmalarıyla tanınan ve Türkiye'deki Hungaroloji Ana Bilim Dalı'nın kurucusu Macar Türkolog.

László Rásonyi 22 Ocak 1899 tarihinde Liptószentmiklós’ta (günümüzde Slovakya sınırları içindeki Liptovský Mikuláš) doğdu.

Budapeşte ve Berlin Üniversitesi'nde Türkoloji ve Hungaroloji öğrenimi gördü. 1929'da Helsinki Üniversitesi'nde çalıştı. 1933-1934 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Türk Araştırmaları Enstitüsü'nde çalışmalar yaptı.

Prof. Dr. László Rásonyi, 1935 yılında Türk dili ve Türk tarihi çalışmalarına katkıda bulunacak bilim adamları yetiştirmek üzere faaliyete geçen Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'ne Atatürk'ün isteğiyle kürsü kurucusu ve hocası olarak getirildi. Hungaroloji’nin kuruluşunda çok büyük emeği olan Prof. Dr. Rásonyi, Hungaroloji kütüphanesi'nin kurulmasında da büyük rol oynadı. Bu büyük bilim adamının Türkiye'ye gelmesinde o dönem Macaristan Eğitim Bakanı olan ünlü tarihçi Bálint Hóman'ın da büyük payı olmuştur. 1942 yılında Prof. Dr. Rásonyi Macaristan'a dönmüş, yerine 1943 yılında Tibor Halasi-Kun gelmiştir.

Prof. Dr. László Rásonyi, Türkiye'den ayrıldıktan sonra Macaristan'da Kolozsvár Üniversitesi'nde (Kolozsvár: günümüzde Romanya sınırları içindeki Cluj) Türkoloji profesörlüğüne atandı. 1942-1944 yılları arasında bu üniversitede Türkoloji kürsüsünün kurulmasına önayak oldu. 1946'da Budapeşte'ye döndü. Balkan Enstitüsü'nde (1947-1949) ve Macar Bilimler Akademisi'nde çalıştı. Doğubilim Enstitüsü'nü kurdu. 1962’de emekli olan Rásonyi, Ankara Üniversitesi’nin daveti üzerine Hungaroloji Kürsüsü’ndeki profesörlük görevine döndü ve bu görevi sekiz yıl daha sürdürdü. Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu şeref üyeliğine seçildi, Cumhuriyet’in 50. yıl dönümünde devlet nişanı aldı. Aynı yıl Macar Bilimler Akademisi kendisine dil bilimi doktoru unvanını verdi.

4 Mayıs 1984 tarihinde Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de öldü.

Budapeşte 11. Bölgede bulunan hatıra plaketi

Eserleri

Prof. Dr. László Rásonyi, bilim çevrelerinde Türk onomastiği alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır. Onomasticon Turcicum adlı eseri bu yolda yeni bir çığır açmış ancak çeşitli girişimlere rağmen Türkçede henüz yayımlanamamıştır. Rásonyi'nin Türkçeye çevrilmiş eserleriyse şunlardır:

Tuna Köprüleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü

Tarihte Türklük, Örgün Yayınları

Türk Devletinin Batıdaki Vârisleri ve İlk M. Türkler, TKAE Yayınları

Doğu Avrupa'da Türklük, Selenge Yayınları

Anadolu'da Hristiyan Türkler

Doğu Avrupa'da Türklük Kitabı